آیا همه حیوانات بازی می‌کنند؟ دلیل بازی کردن آنها چیست؟ شباهت و تفاوت بازی حیوانات و انسان در چیست؟ اگر به فرگشت معتقد باشیم، دانستن پاسخ این پرسش‌ها برایمان بسیار جذابتر هم می‌شود. چراکه می‌توانیم به سرنخ‌هایی درباره بازی انسان‌ها، دست‌کم درباره بازی‌های ساده و ناخودآگاه دوران کودکی دست پیدا کنیم (هرچند باید در این...
زیست‌شناسی بازیبازی حیوانات: مجموعه فیلم‌های بازی‌های مختلف پاندا، گربه، سگ و…
آیا همه حیوانات بازی می‌کنند؟ دلیل بازی کردن آنها چیست؟ شباهت و تفاوت بازی حیوانات و انسان در چیست؟
اگر به فرگشت معتقد باشیم، دانستن پاسخ این پرسش‌ها برایمان بسیار جذابتر هم می‌شود. چراکه می‌توانیم به سرنخ‌هایی درباره بازی انسان‌ها، دست‌کم درباره بازی‌های ساده و ناخودآگاه دوران کودکی دست پیدا کنیم (هرچند باید در این باره بسیار محتاط باشیم).
برای دیدن ویدیو بازی حیوانات اینجا کلیک کنید.
در سلسله مطالب «زیست‌شناسی بازی»، مطالعات پژوهشگران درباره بازی‌های حیوانات را مرور خواهیم کرد.
فهرست مطالب
کدام حیوانات بازی می‌کنند؟
وقتی از بازی حیوانات سخن می‌گوییم، تصور می‌کنیم این مسئله در همه حیوانات یکسان است. اما اینطور نیست که همه حیوانات بازی کنند!
بر اساس یافته‌های رینولدز(Peter C. Reynolds) در مقاله “On the evolution of human behavior” بازی تنها در برخی رده‌ها همچون پستانداران و برخی گونه‌های پرندگان دیده می‌شود. ظاهراً بازی تنها ویژۀ بالاترین رده‌های تکاملی جانداران است و این نشان می‌دهد که بازی از نظر تکاملی، یک فعالیت سطح بالاست. البته در اینجا منظور بازی‌های خودجوش میان حیوانات است؛ وگرنه دست‌کم به همه پرندگان و بسیاری از ماهی‌ها می‌توان با استفاده از فرایند شرطی‌سازی، بازی‌هایی را آموخت.
فعالیت کودکانه
بازی عمدتاً در افراد نابالغ حیوانات دیده می‌شود. حیوانات بالغ به‌ندرت بازی می‌کنند و ساختار بازیشان پیچیده‌تر است.
گرچه در انسان‌ها نیز کودکان بیشتر بازی می‌کنند، ولی نسبت بازی انسان‌های بزرگسال بسیار بیش از حیوانات بالغ است. در ادامه خواهیم گفت که بازی حیوانات بالغ با چه انگیزه‌هایی انجام می‌شود.
بازی مخ‌زنی!
یکی از معدود موارد بازی مشاهده‌شده در حیوانات بالغ، بازیگوشی آنها با جفت آینده است. این نوع بازیگوشی که به جفت‌یابی کمک می‌کند، معمولاً مسبوق به بازیگوشی حیوان پیش از بلوغ است. مثلاً بابون‌هایی که در دوران پیش از بلوغ، بیشتر بازی کرده‌اند، در آینده بیشتر مستعد تولید مثل موفق هستند و روابط نزدیک‌تری با همسالان دارند.
بازی با فرزند
مورد دیگر از معدود موارد بازی حیوانات بالغ، بازی والدین با فرزند است. به گفته رابرت فِیگِن، پژوهشگر بازی حیوانات، این نوع بازی، شکلی از عشق به خود می‌گیرد و والدینی که با فرزندان خود بازی می‌کنند، در تمام مراحل زندگی، روابطی بسیار صمیمی با فرزندان خود دارند.
اهمیت بازی در اجتماعی شدن
هر چقدر یک گونه جانوری اجتماعی‌تر باشد و افرادش برای کسب موقعیت بهتر در طبقه خود بیشتر تلاش کنند، «بازی» نیز در آنها بیشتر مشاهده می‌شود. از این نظر، میمون‌ها در بالاترین رتبه قرار دارند.
در آزمایش‌ها روشن شد میمون‌هایی که از مادر محروم شدند ولی همبازی داشتند، از نظر اجتماعی و جنسی بهتر از آنهایی رشد کردند که مادر داشتند ولی از همبازی محروم شدند.
شبیه‌سازی
یکی از روش‌های اصلی بازی در حیوانات، همانند انسان‌ها، شبیه‌سازی یک موقعیت خیالی و «وانمود کردن» است.
وقتی یک بچه گربه دنبال گلوله نخ می‌دَوَد، حرکاتش به گونه‌ای است که گلوله را یک موش در نظر می‌گیرد و با جدیتی مشابه، آن را دنبال می‌کند. در حالی که این دقت و پیگیری فقط زمانی از گربه صادر می‌شود که دنبال شکار است و سایر اشیا، او را به این شکل برنمی‌انگیزند. گویا گربه در خیال خود، توپ نخی را موش در نظر گرفته است.
با اینکه بازی حیوانات شباهت‌های زیادی به بازی انسان دارد، از جهات مهمی نیز متفاوت است و نمی‌توان بلافاصله از بازی‌های حیوانات، نتایج قطعی درباره بازی انسان (بنابراین روشن است که تصاویر اول و آخر این پست، تزئینی هستند!)
مهم‌ترین تفاوت اینکه بیشتر بازی‌های انسان، خودآگاه، ارادی و دارای برنامه‌ریزی‌های قبلی پیچیده هستند.
در مطالب بعد شباهت‌ها و تفاوت‌های بازی حیوانات و انسان را بیشتر بررسی می‌کنیم.
این مطلب، برگرفته از فصل دوم کتاب روانشناسی بازی، نوشته پیتر هیوز است.
برای دیدن مطلب « تفاوت بازی حیوانات و انسان » در صفحه اینستاگرام بازیکوش، اینجا را کلیک کنید.
مطالب مرتبط:
روانشناسی بازی: بازی از نظر فروید
روانشناسی بازی: بازی کودک از نظر فروید
روانشناسی بازی: بازی بزرگسالان از نظر فروید
بازی زندگی را با کوشش ببر
