اسکربلتاریخچه اسکربل: از شکست در بازار تا فتح جهان

برای مرور تاریخچه اسکربل باید به سال ۱۹۳۸ بازگردیم؛ بیش از هشتاد سال پیش. سالی که معمار امریکایی آلفرد موشر باتز بازی را براساس بازی کلمه‌سازی قدیمی‌تر خود بنام لکسیکو ساخت.  هردو بازی مجموعه کاشی‌های مشابهی دارند که امتیازها و تقسیماتش بر اساس تحلیل آماری متون بدست آمده است. باتز تراکم حروف انگلیسی در منابع مختلف از جمله نیویورک تایمز را بررسی ‌کرد. سپس بر اساس فراوانی هر حرف در مجموعه متون، تعداد و امتیازشان را مشخص ‌کرد (۱). آلفرد این بازی را «کریس‌کراس‌ورد» نامید. با این حال او در فروش این بازی به شرکت‌های بزرگ بازی روز موفق نبود.

شکست اولیه

ده سال بعد جیمز برونت حق تولید و پخش بازی را با پرداخت درصد مشخصی حق‌التألیف از آلفرد خرید. هرچند برونت اصل بازی را دستکاری نکرد، اما قوانینش را کمی ساده‌تر کرد(۲). همچنین نام بازی را به «اسکربل» تغییر داد. یک کلمه مشتق که به معنای «خراشیدن با انگشت» است. برونت تا سال بعد ۲۴۰۰ نسخه از این بازی را ساخت. اما در بازار شکست خورد و پول خود را از دست داد.

جرقه توفیق

سال ۱۹۵۲ جک اشتراوس صاحب فروشگاه‌های زنجیره‌ای مِیسی (macy) اسکربل را در تعطیلات خود انجام داد. او این بازی را بسیار پسندید. وقتی از تعطیلات بازگشت، شدیداً تعجب کرد که چطور این بازی را در فروشگا‌ه‌های خود ندارد. پس سفارش ساخت تعداد زیادی از این بازی را در همان سال داد. از اینجا بود که بازی اسکربل گل کرد و تا آخر سال، کار به جایی رسید که: «هر کس مجبور بود یک اسکربل در خانه‌اش داشته باشد».

در همین سال، برونت حق تولید بازی را به شرکت Selchow and Righter فروخت. شرکتی که همانند parker brothers و Milton Bradley Company قبلاً بازی را رد کرده بود. تا سال دوم، یک اتفاق محیرالعقول افتاده بود! این شرکت نزدیک به چهار میلیون از این بازی را فروخت!

سلچا و رایتر در سال ۱۹۷۲ امتیاز کامل تجاری بازی را خریداری کرد. قبل‌تر جی‌دبلیو اسپیر که اکنون از زیربخش‌های Mattel است فروش بازی در بریتانیا و استرالیا را آغاز کرده بود.در واقع صادرات اسکربل دقیقاً از ۱۹ ژانویه ۱۹۵۵ آغاز شده بود. در سال ۱۹۸۶ سلچا و رایتر به شرکت Coleco فروخته شد. البته این شرکت خیلی زود ورشکست شد. به همین دلیل شرکت هزبرو که امروزه معروف‌ترین شرکت تولید اسباب‌بازی جهان است امتیاز بازی‌های آن را خرید. از جملۀ این بازی‌ها اسکربل و پارچیسی بود.

راهیابی به تلویزیون امریکا

در سال ۱۹۸۴ اسکربل به بازی تلویزیونی با عنوان daytime game show در شبکه ان‌بی‌سی تبدیل شد. این سری مسابقات از جولای ۱۹۸۴ تا مارچ ۱۹۹۰ ادامه داشت. همچنین سری دومش نیز از ژانویه تا ژوئن ۱۹۹۳ برگزار شد. مجری این سری مسابقات، چارلز هربرت وولری معروف به چاک وولری بود. شعار بازی‌ها این بود: «همه می‌میرند، غیر از کسانی که اسکربل را خوب بازی می‌کنند». سال ۲۰۱۱ سری جدیدی از مسابقات تلویزیونی اسکربل با عنوان scrabble Showdown از شبکه The Hub پخش شد. یک شبکه خانوادگی، متعلق به شرکت دیسکاوری و هزبرو.

جایگاه کنونی

چنانکه خواندیم تاریخچه اسکربل مسیر پرفراز و نشیبی را پیموده است. در عوض امروز این بازی در ۱۲۱ کشور و با ۲۹ زبان مختلف به فروش می‌رسد. در کل دنیا ۱۵۰میلیون نسخه اسکربل فروخته شده است. نیمی از خانواده‌های انگلستان و یک‌سوم امریکایی‌ها نسخه‌ای از این بازی را در خانه دارند. همچنین حدود ۴۰۰۰ باشگاه اسکربل در سراسر جهان مشغول فعالیت‌اند.

ما در گروه تولیدی بازیکوش نیز کوشیده‌ایم این بازی موفق را تا حد ممکن براساس همان معیارهای آلفرد باتز برای حروف فارسی بازطراحی کنیم. همانطور که در پی‌نوشت اول توضیح داده‌ایم، تحلیل آماری فراوانی و تراکم حروف فارسی، اگر نه با دقت بیشتر از باتز دست‌کم برابر با همان درجه از دقت و وسواس انجام شده است. همچنین در اجرای محصول و تولید قطعات اسباب‌بازی، همان قطع و ارتفاع استاندارد کاشی و نیز قطع استاندارد صفحه و نیز شکل ایدئال طاقچه را رعایت کرده‌ایم. همچنین در حال تهیه واژه‌نامه‌ای مشابه واژه‌نامه انگلیسی هستیم و تا کنون هفتاد درصد راه را پیموده‌ایم. بدین‌ترتیب امیدواریم ایرانیان و همه فارسی‌زبان جهان نیز بتوانند لذت انجام این بازی را با همان کیفیت به زبان خودشان تجربه کنند.

پی‌نوشت‌ها

(۱) همین کار را شما هم می‌توانید انجام دهید. در این متن، تعداد الف‌ها را بشمارید. بعد تعداد ب‌ها را. به همین ترتیب تا آخر حروف الفبا. بعد همه این تعداد را با هم جمع کنید. حالا تعداد الف‌ها را نسبت به تعداد کل بسنجید. اکنون درصد فراوانی الف در این متن را به دست آورده‌اید که احتمالاً بیشترین درصد نسبت به سایر حروف است. سایر حروف را نیز به همین ترتیب درصدگیری کنید. اگر این کار را برای متون فراوانی انجام دهید، خواهید دید که درصدها مشابه است.

ما نیز برای ساخت اسکربل فارسی همین مسیر را پیموده‌ایم. بدین منظور با نرم‌افزارهای تخصصی بیش از ۱۰۰۰۰صفحه متن فارسی اصیل قدیم و جدید را پیمایش کرده‌ایم. متونی از دیوان حافظ و مثنوی مولوی و دیوان شمس گرفته تا وبسایت‌های خبری و تحلیلی فارسی. همچنین تلاش کردیم که مطالب از متونی با تنوع بسیار زیاد باشند. متون ادبی، خبری، تحلیلی، ورزشی، سیاسی، هنری و… . سپس درصدگیری حروف را انجام دادیم و به شیوه آلفرد باتز کاشی‌های حروف را امتیازبندی و تقسیم‌بندی کردیم.

(۲) از هنگامی که باتز اسکربل را ابداع کرد تا کنون، قوانین این بازی در چهار مرحله به‌روزرسانی شده است. در مقاله بعدی با عنوان «تاریخچه اسکربل: تکامل قوانین» به سیر تحول قوانین این بازی پرداخته‌ایم.

لینک تاریخچه اسکربل در اینستاگرام

لینک مطلب در تلگرام