بردگیمتاریخ و فرهنگ بازیتحلیل فنیچند نفرهخارجیداخل خانهنقد و بررسی بازیبازی منچ: تحلیل فنی و تاریخچه

تاریخچه بازی منچ

دقیقاً ۱۰۶ سال پیش بود که جوزف فردریش اشمیت المانی، بازی آلمانی منچ را به بازار کرد. در تاریخچه بازی منچ آمده که نام کامل این بازی Mensch ärgere Dich nicht است که معنای آن به فارسی، چیزی شبیه «عصبانی نشو مرد» یا «عصبانی نشو، رفیق» است. این بازی بیش از هفتاد میلیون نسخه در جهان فروش داشته است. البته در خانه بسیاری از ایرانی‌ها نیز پیدا می‌شود. در این بازی دو تا چهار نفره، هر یک از بازیکنان چهار مهره دارد. و باید آنها را بر اساس اعداد تاس، روی خانه‌های بازی جلو ببرد تا نهایتاً به خانه مقصد برسند. بازیکنی که زودتر هر چهار مهره‌اش را به مقصد برساند، برنده بازی است.

با این حال جالب است که بدانید بازی منچ اصالتاً برگرفته از یک بازی هندی به نام پارچیزی یا پارچیسی است که در قرن ششم میلادی در هندوستان بازی می‌شده است و خود این بازی به نسل قدیمی‌تری از بازی‌های رومیزی مشابه مربوط به دو قرن قبل از میلاد باز می‌گردد. به همین دلیل شاید بتوان منچ را قدیمی‌ترین بردگیم تاس‌محور زندۀ جهان دانست که محبوبیت آن عالم‌گیر است.

• چگونه اسکربل از یک بازی ورشکسته تبدیل به «پرفروش‌ترین بردگیم مدرن تاریخ» شد؟

تحلیل فنی

در تحلیل فنی بازی منچ، به برخی دلایل محبوبیت و توفیق این بازی می‌پردازیم.

زمان کوتاه: مزیت بزرگ هر بازی موفق

به میزان زمانی که از آغاز تا پایان یک دور کامل بازی طی می‌شود، زمان اتمیک بازی می‌گویند. هر چقدر این زمان اتمیک کوتاه‌تر باشد احتمال اینکه بازیکنان آن را دوباره تکرار کنند، بیشتر خواهد بود.

درباره منچ می‌توان گفت اولین نقطه قوتش، زمان آن است. این بازی در حالت دونفره معمولاً ظرف ده دقیقه و در حالات سه یا چهار نفره حداکثر ظرف سی دقیقه انجام می‌شود. چنین زمانی برای عموم بسیار ایدئال است. به‌ویژه در مهمانی‌هایی که زمان کوتاهی برای انجام بازی در نظر گرفته شده، یک بازی دو یا سه ساعته نمی‌تواند پیشنهاد مطلوبی باشد. 

سادگی قوانین

یکی از پردردسرترین مراحل انجام بازی‌های صفحه‌ای یا دورهمی، توضیح قوانین یا خواندن دفترچه قوانین (اصطلاحاً رولبوک: rulebook) است. به تجربه مشخص شده است که فقط تعداد اندکی از بازیکنان حوصله خواندن دفترچه قوانین بیشتر از یک صفحه را دارند و چنانچه قوانین و جزئیات بازی طولانی باشد، ترجیح می‌دهند یا سراغ بازی دیگری بروند یا آن را بدون خواندن کامل قوانین شروع می‌کنند و در میانه بازی، هنگام مواجه شدن با ابهامات، دوباره سراغ دفترچه قوانین می‌آیند. در این صورت نیز احتمال آنکه به‌زودی از بازی ناامید شوند، بالاست.

بر این اساس نقطه قوت دوم منچ که بسیار مهم است، سادگی و قوانین کم این بازی است. منچ را می‌توان ظرف یکی دو دقیقه آموخت. قوانین این بازی به حدی کم و ساده هستند که فهم آنها برای کودکان نیز بسیار آسان است. نگاه کردن به خود صفحه، نیمی از قوانین صفحه را روشن می‌کند و این از مزایای بزرگ یک بازی موفق است. 

• در همین زمینه:

• آشنایی با بازی پارچیزی

• آموزش بازی لودو، نسخه دیگری از بازی منچ

• اسرار شگفت بازی مار و پله : از آموزه‌های هندوییسم و جینیسم تا تعالیم پروتستانتیسم عصر ویکتوریایی!

انعطاف در تعداد بازیکن

مزیت سوم بازی منچ، انعطاف این بازی در تعداد بازیکن‎هاست که از ۲ تا ۴ نفر را با کیفیت یکسان پوشش می‌دهد. این در حالی است که برخی بازی‌های صفحه‌ای در حالت اصلی برای تعداد خاصی طراحی شده‌اند و افزایش یا کاهش بازیکنان از آن تعداد خاص، لذت بازی را کاهش می‌دهد.

البته باید یادآور شد که حالت‌های سه و چهارنفره، اتفاقات جدیدی را نیز در بازی رقم می‌زند که صرفاً به جذابیت بازی می‌افزایند.

عنصر شانس

عنصر پررنگ شانس که مبتنی بر اعداد روی تاس است و سرعت بازیکن را کم و زیاد می‌کند و همچنین رسیدن مهره‌ها به خانه را در فضای تعلیق و شک قرار می‌دهد، هیجان بازی را بالا می‌برد و فضای بازی را مفرح می‌کند. به‌علاوه وجود عنصر شانس در بازی سبب می‌شود که باخت در آن، موجب سرزنش یا احساس خجالت بازیکن نشود و حس بدی درباره مهارت‌هایش به او دست ندهد. ما همیشه به درصدی از عنصر شانس در بازی نیاز داریم تا بتوانیم در صورت باخت، بهانه‌ای برای توجیه ضعف خود داشته باشیم. از طرفی، کسانی که به وفور در بازی‌های شانسی برنده می‌شوند، از نظر روانی این حس خوشایند را تجربه می‌کنند که افراد خوش اقبالی هستند.

البته مسلماً کسانی که بازی‌های جدی‌تر و فکری‌تر را می‌پسندند، کمتر سراغ بازی‌هایی در حد منچ می‌آیند؛ ولی

اولاً عموم مردم که پیگیر جدی بازی‌های صفحه‌ای حرفه‌ای نیستند، یک بازی مفرح شانسی را بیشتر ترجیح می‌دهند.

ثانیاً حتی بازیکنانی که به بازی‌های جدی علاقه دارند، گهگاه برای تنوع، از بازی‌های کمتر جدی استقبال می‌کنند.

بنابراین همیشه بازی‌های شانسی‌ای همچون منچ یا ورق (پاسور) می‌توانند گزینه مناسبی برای جمع‌های خانوادگی و کمتر جدی باشند.

استراتژی یا شگرد

پنجمین نکته در تحلیل فنی بازی منچ این است که منچ در عین سادگی، صرفاً شانسی نیست و استراتژی یا به اصطلاح دقیق‌تر «شگرد»(۱) دارد. مثلاً بازیکن باید انتخاب کند بارِ هر چهار مهره را یکجا به دوش بکشد یا هریک از مهره‌ها را جداگانه روانه مقصد کند (دغدغه‌ای مشابه تخته نرد)؛ وقتی ۶ می‌آورد، با سرعت به سمت خانه برود یا مهره دیگری را به بازی بیاورد؟

تعامل بالا

بازی را می‌توان هم با روش زدن انجام داد و هم بدون زدن. قطعاً نوع اول بدلیل آنکه تعامل و رقابت بازی را بالا می‌برد، مهیج‌تر است و به شگرد‌های بازی می‌افزاید؛ هرچند به قیمت مشابه شدن هر چه بیشتر به تخته‌نرد و نیز طولانی‌تر شدن زمان بازی تمام می‌شود. در این روش، بازیکن مدام میان هیجاناتِ «ترس» از خوردن، «طمع»، «شیطنت» یا «انتقام» برای زدن مهره رقیب و نیز اشتیاق و اضطراب شدید برای رسیدن به خانه در نوسان است. 

سیاست‌ورزی

همچنین در بازی‌های بالای دو نفر، فضای «سیاست‌ورزی» و «تاجبخشی»(۲) شکل می‌گیرد که جذابیت‌های خاص خود را دارد. در این شرایط بازیکنی که خود را قطعاً بازنده می‌داند، می‌تواند صراحتاً یا تلویحاً حرکات بعدی خود را به نفع یکی از دو بازیکن دیگر تنظیم کند.

جمع و جور بودن و قیمت مناسب

یکی از نقاط ضعف بسیاری از بازی‌های صفحه‌ای، پرقطعه بودن و قیمت بالای آنهاست. معمولاً چنین بازی‌هایی شانس کمی برای نفوذ گسترده در کل جامعه را دارند؛ چراکه خانواده‌های اقشار متوسط و ضعیف جامعه که اکثریت را تشکیل می‌دهند، به جز اهداف آموزشی آن هم برای کودکان، برای تفریحات خود حاضر به پرداخت مبالغ کلان نیستند. بر این اساس هشتمین نقطه قوت منچ آن است که این بازی کم‌قطعه و دارای قیمتی مناسب است که به جهانی شدنش کمک کرده است.

در مجموع بازی منچ نمونه‌ای عالی از یک بازی ساده، مهیج، دارای استراتژی و پرافت‌وخیز است و می‌تواند از این جهات، الگویی برای بازی‌سازان باشد.

• اگه دنبال یه بازی خنده‌دار و بامزه واسه دورهمی‌هات می‌گردی، همین الان چارچی رو سفارش بده

———–

۱. heuristics

۲. kingmaking

تحلیل فنی و تاریخچه بازی منچ را اینجا در صفحه اینستاگرام ما نیز مشاهده کنید

سفارش بازی اسکربل

مطالب مشابه:

آموزش بازی تخته نرد

آموزش بازی ریسک

بازیکوش

بازی زندگی را با کوشش ببر