بازی یه قل دو قل ، یک بازی ایرانیِ بسیار خاطرهانگیز و محبوب بهویژه برای نسلهای پیش از اسباببازیهای الکترونیکی است. میتوان گفت این بازی همه ویژگیهای یک بازی برتر خانوادگی را داراست: نیاز به امکانات اندک و طبیعی، توزیع بسیار مناسب شانس و مهارت، تقویت مهارتهای چشمی و هماهنگی چشم و دست، انعطاف برای...
اعیادایرانیبزرگسالانچند نفرهخردسالداخل خانهدونفرهشادآموزش جامع بازی یه قل دو قل: مراحل، قوانین و اصطلاحات + فیلم آموزشی
بازی یه قل دو قل ، یک بازی ایرانیِ بسیار خاطرهانگیز و محبوب بهویژه برای نسلهای پیش از اسباببازیهای الکترونیکی است. میتوان گفت این بازی همه ویژگیهای یک بازی برتر خانوادگی را داراست: نیاز به امکانات اندک و طبیعی، توزیع بسیار مناسب شانس و مهارت، تقویت مهارتهای چشمی و هماهنگی چشم و دست، انعطاف برای سنین مختلف، انعطاف برای تعداد بازیکنان مختلف (از دو تا ده نفره)، زمان اندک، مراحل فراوان و متنوع و نهایتاً جذابیت و هیجان. برای مثال با اینکه عمده بازی مبتنی بر مهارت کنترل صحیح سنگها و تقویت مهارت دستی است، اما اینکه پس از ریخته شدن، سنگها چگونه در کنار هم قرار بگیرند، بیشتر شانسی است تا مهارتی. در مطلب آموزش بازی یه قل دو قل بازیکوش یکی از کاملترین انواع بازی یه قل دو قل را مطالعه خواهید کرد.
این بازی را در اصفهان سنگ بر یک و در مازندران، حقکا نیز مینامند. اسامی دیگر این بازی عبارت اند از: یک گل دو گل، تیلو بازی، بش داش، پنج پنج، پنج سنگ، پاسنگ کا، یا قوتور بازی یا رگ رگ بازی یا سنگچران یا (به ترکی) توّپال غمچان یا قمچان به کردی و یا قارچون به لکی و یا چَقَّهَ (شوشتری) یا موزباریک.
ملزومات
پنج قطعه سنگ کوچک
چه نوع سنگی مناسب بازی است؟
نخستین پرسش درباره بازی یه قل دو قل، سنگ یه قل دو قل است! چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟
- سنگ مناسب بازی یه قل دو قل باید یکتکه و دارای حالت صیقلی باشد. معمولا بهترین نوع این سنگها در کف رودخانهها یا جویهای آب پیدا میشود؛ زیرا در حین حرکت آب زوایای سنگها گرفته میشود.
- دقت کنید سنگی که انتخاب میکنید، زاویه نداشته باشد؛ وگرنه موجب زخم شدن دستها میشود.از سنگهای آهکی و ماسهای نیز استفاده نکنید؛ زیرا در حین بازی و برخورد سنگها به یکدیگر خرد میشوند.
- همچنین سعی کنید سنگهایی با اندازه نه خیلی بزرگ و نه خیلی کوچک انتخاب کنید؛ به گونهای که هر پنج سنگ بهراحتی در مشتتان جا شود.
- بهتر است سنگها از نظر رنگ با یکدیگر متفاوت باشند تا انتخاب آنها در مراحل بازی راحتتر باشد.
فیلم بازی یه قل دو قل
اصطلاحات یه قل دو قل
(اصطلاحات زیر، ابداع گروه بازیکوش برای توضیح آسانتر بازی است).
- سنگ عامل: سنگی که در اکثر مراحل با دست راست به هوا پرتاب می شود و در همان حین، کارهایی با بقیه سنگها انجام میگیرد. برای آسان شدن توضیح بازی، اصطلاحاً این سنگ را سنگ عامل مینامیم.
- جمعآوری: هنگامی که سنگ عامل روی هواست، مابقی سنگها را جمع آوری میکنیم:
- جمع آوری تکی: با هربار پرتاب سنگ عامل فقط یک سنگ از روی زمین برداشته میشود.
- جمع آوری کلی: در زمان پرتاب سنگ عامل همه سنگهای روی زمین را جمع میکنیم.
مراحل بازی یه قل دو قل
از یه قل تا پنج قل!
مهمترین مسئله درباره بازی یه قل دو قل، تعداد مراحل بازی یه قل دو قل است که حفظ کردن ترتیب آنها کار دشواری است و تنها برای افرادی که به صورت مداوم این بازی را انجام داده اند میسر است.
با این حال مراحل اول بازی یه قل دو قل بسیار مشهور و معروف است. از یک قل تا پنج قل. برای شروع ابتدا هر پنج سنگ را در دستتان بگیرید و سپس روی زمین بریزید. سنگ عامل را از روی زمین بردارید با هربار پرتاپ سنگ عامل جمع آوری تکی انجام دهید و سنگ عامل را بگیرید.
حالا سنگی را که از زمین برداشتید در دست دیگر قراردهید و به سراغ سنگ بعدی بروید و همین کار را تکرار کنید.
اگر حین پرتاب یا برداشتن سنگها آنها از دستتان بیفتد نوبت شما موقتا پایان مییابد و نوبت حریف میشود. سپس سنگها را به بازیکن بعدی میدهید و او نیز بازی را همانند شما آغاز میکند. اگر از مرحله «یه قل» به سلامت عبور کردید مراحل «دو قل» تا «پنج قل» را نیز به همان ترتیب انجام دهید؛ با این تفاوت که در هر مرحله، سنگهایی که از زمین برمیدارید، باید متناسب با شماره مرحله باشد. یعنی در دو قل، دو جفت سنگ، در سه قل، یک دسته سنگ سهتایی همراه با یک تکی و در چهار قل یک دسته چهارتایی برمیدارید.
اما در مرحله پنجم ابتدا از مشت خود که دربردارنده همه سنگهاست، یک سنگ پرتاب میکنید و در همان حین، جمع آوری کلی میکنید. آنگاه همانند چهار قل، هر چهار سنگ را هنگام پرتاب مجدد سنگ از روی زمین برمیدارید.
فیلم بازی یه قل دو قل: مراحل اول از یه قل تا پنج قل
مراحل بعد
بخور/ نخور
در این مرحله بازیکن از رقیب خود میپرسد بخور یا نخور. منظور از «بخور یا نخور» این است که سنگها به همدیگر برخورد کنند یا خیر. برای انجام این مرحله دست چپ خود را به صورت سرسره با زاویهای مایل به ۴۵ درجه بگیرید؛ به این صورت که سرانگشتانتان روی زمین باشد. حالا هر یک از سنگها را از قسمت کف دست نزدیک به مچ روی دست سُر دهید. دیگر با رقیبب شماست که بین بخور و نخور کدام را انتخاب کند.
بخور: سنگها را سُر دهید به گونهای که صدای برخورد آنها را بشنوید.
نخور: به گونهای سنگها را سُر دهید که با یکدیگر برخورد نکنند.
توجه: در حین سُر دادن سنگها حق جابهجایی یا تغییر زاویه دست را ندارید.
بشکن / نشکن
دقیقا شبیه مرحله یه قل انجام میشود. اگر حریف بگوید بشکن در زمان گرفتن سنگها باید صدای برخورد سنگها شنیده شود؛ اما اگر بگوید نشکن باید این کار را بدون صدا انجام دهید.
جارو/ پارو
حالا که به مرحله جارو پارو رسیدید: سنگها را روی زمین بریزید. سنگ عامل را بردارید و به هوا پرتاب کنید. در این مدت که سنگ روی هواست روی زمین با دستتان حرکتی شبیه جارو کردن زمین انجام دهید. قبل از آنکه سنگ به زمین برسد جمع آوری تکی انجام دهید و در نهایت سنگ را در هوا بگیرید. سنگی را که از روی زمین برداشتهاید در دست دیگرتان قرار دهید و این مرحله را برای سه سنگ دیگر تکرار کنید.
بعد از گذشتن از مرحله جارو به مرحله پارو میرسید. این مرحله دقیقا مانند مرحله جاروست با این تفاوت که حرکت دستتان شبیه به پاروکردن میشود.
فیلم بازی یه قل دوقل: مرحله جارو پارو
تخمکُن
تمام سنگها را در دست راست قرار دهید. حالا یک سنگ را با انگشت شست و اشاره بگیرید و یک سنگ را در تیغه خارجی کف دست بگذارید؛ به گونهای که با مشت کردن دست، انگشت کوچک سنگ را نگه دارد. حالا سنگی را که با انگشت شست و اشاره گرفتید به هوا پرتاب کنید و یکی از سنگها را در تیغه خارجی دستتان قرار دهید و به حالت تخم گذاشتن روی زمین بگذارید. این کار را برای سه سنگ باقیمانده دیگر نیز انجام دهید تا هر چهار سنگ روی زمین قرار گرفته باشد. حال با سنگ عامل بقیه سنگ ها را به صورت تکی جمع کنید.
توجه کنید سنگی را که به عنوان تخم روی زمین میگذارید، نباید بین راه پرت کنید، بلکه کاملا مماس با زمین رهایش کنید.
گوشتکوب
حالا تمام سنگها را در دست بگیرید. سنگ عامل را پرتاب کنید و مشتتان را مانند گوشتکوب به زمین بزنید. سنگ عامل را بگیرید و یکی از سنگهای درون مشتتان را در دست چپتان قرار دهید. برای باقی سنگهای در دستتان همین کار را تکرار کنید.
دیوار
رو دیوار: دست چپتان را به صورت دیوار روی زمین بگذارید و پنج سنگ را سمت راست دیوار روی زمین بریزید. حالا سنگ عامل را انتخاب کنید و پس از پرتاب آن، هر یک از چهار سنگ را به صورت تک تک از روی زمین بردارید و به آن سمت دیوار بیندازید. در نهایت دیوار را برداشته و به جمعآوری تکی بپردازید.
زیر دیوار: حالا دست چپتان را با کمی فاصله از زمین نگه دارید. این مرحله عکس مرحله قبل است، سنگها را از زیر دست چپتان به آن سمت دیوار میاندازید.
دروازه
دست چپتان را به صورت هلال روی زمین بگذارید، به گونهای که تیغه دستتان روی زمین باشد و تشکیل دروازه دهد. پنج سنگ را روی زمین بریزید و سنگ عامل را انتخاب کنید و به هوا پرتاب کنید. در مدت زمانی که سنگ روی هواست، سنگهای روی زمین را به داخل دروازه، هدایت کنید. این کار را با سُر دادن سنگها روی زمین انجام دهید.
حالا دروازه را بردارید و سنگها را با روش جمعآوری کلی از روی زمین جمع کنید.
عروس / داماد
در این مرحله، بازیکن سنگها را یک جا به طرف بالا میاندازد. در فاصله بازگشت آنها به سرعت دستها را وارونه می کند (دست را به رو برمیگرداند) به گونهای که سنگها روی دستش فرود بیایند. حتی افتادن یکی از سنگها از روی دست باعث سوختن بازیکن میشود.
بعد از گرفتن سنگها از رقیب سوال کنید، عروس / داماد کدام سنگ باشد. رقیب یکی از پنج سنگ را به عنوان عروس / داماد انتخاب میکند. شما باید همه سنگها غیر از آن سنگ را روی زمین بیندازید. سپس آن را به هوا پرتاب کنید و بگیرید.
آموزش بازی یه قل دو قل : مرحله عروس دوماد
زنجیره
این مرحله که سختترین مرحله بازی یه قل دو قل به شمار میآید، مانند راحت ترین مرحله این بازی، یعنی مرحله یه قل است. با این تفاوت که در مرحله یه قل، هنگام جمع آوری تکی سنگها، فقط سنگ عامل را به هوا پرتاب می کردید، اما در این مرحله هر سنگی که از روی زمین جمع می کنید، به سنگ عامل اضافه می شود. بنابراین برای جمع کردن سنگ سوم، باید دو سنگ را به هوا بیندازید و آنها را بگیرید. برای جمع کردن سنگ چهارم باید سه سنگ را به هوا پرتاب کنید و بگیرید و در پایان برای برداشتن سنگ آخر باید چهار سنگ را به هوا بیندازید و پس از برداشتن سنگ از روی زمین، همه آنها را روی هوا بقاپید!
دشواری این مرحله به این است که وقتی چند سنگ را به عنوان سنگ عامل به هوا می اندازید، در هوا پراکنده می شوند و گرفتن دوباره همه آنها با هم بسیار دشوار است. شگرد عبور از این مرحله آن است که سنگها را با کمترین ارتفاع ممکن به هوا بیندازید تا از پراکنده شدنشان جلوگیری کنید.
تقویت مهارتها و تواناییها
اهداف بازی یه قل دو قل را میتوان به شرح زیر بر شمرد:
- هماهنگی چشم و دست
- تقویت عصبهای سر انگشتان و بهبود ظرافت دست کودکان
- تعامل گروهی
- آموزش رعایت نوبت به کودکان
- هوش گرافیکی
- هوش استراتژیک
- حافظه و هوش فضایی
- محاسبات ذهنی فیزیکی برای پرتاب، دریافت و برخورد دقیق سنگها
با کلیک بر روی اینجا جدیدترین بازیها را در صفحه اینستاگرام ما ببینید.
مطالب مرتبط:
یک نظر
فاطمه منتظری
۲۹/۰۷/۱۴۰۰ در ساعت ۱۶:۰۶
خیلی خوب بود. جامع ترین آموزش یه قل دو قل. حتی ما که نسخه قدیمی یه قل دو قل رو بازی میکردیم همه مراحل رو اینجا داشت. فیلم ها هم خیلی جالب بود. ممنون از مطلب خوبتون🤗💖