ایرانیبزرگسالانبیرون از خانهتیمیدرگیریسالنیسیزده به‌درمهیجبازی زو کبدی : تاریخچه و قوانین + فیلم بازی

بازی زو یا کبدی یک بازی بومی ایرانی است و به نام‌های مختلفی معروف است؛ به طوری که در استان گیلان با نام شیرین دودو، در استان‌های گلستان، خراسان و مازندران با نام زو و در سیستان و بلوچستان با نام کبدی و در بعضی مناطق نیز با نام سرکل کبدی شناخته می‌شود. علاوه بر ایران، از دو کشور دیگر یعنی هند و پاکستان نیز به عنوان مهد بازی زو یا کبدی نام برده می‌شود و با توجه به قدمت طولانی‌ای که برای نسخه هندی آن برشمرده‌اند به نظر می‌رسد باید مهد اصلی آن را هندوستان دانست؛ هرچند به دلیل نسخه‌های مختلفی که از بازی وجود دارد، می‌توان زوی کبدی را دارای اصالت ایرانی به شمار آورد. اما اصلا کبدی چیست؟ چرا این نام را روی آن گذاشته اند. قوانین آن چیست؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها با ما همراه باشید.

مسابقه کبدی ایران و پاکستان، بازی‌های آسیایی اینچئون ۲۰۱۴

مشخصات بازی کبدی (زو)

تعداد بازیکنان: هر تیم ۷ نفر

رده سنی: +۸

مدت زمان بازی: دو نیمه ۲۰ دقیقه‌ای

جداسازی جنسیتی: جداگانه

برخورد: مجاز

رده بندی: ورزشی، ورزشی تماسی

تاریخچه کبدی: از هند تا ایران

اگرچه تأیید نشده، اما در نظریات منابع مختلف آمده است که کبدی از دوره ودایی هند باستان در حدود هزار سال قبل از میلاد نشئت گرفته است (دایره المعارف بریتانیکا، مدخل Kabaddi).

گفته می‌شود این بازی در بین مردم یداوا محبوب بوده است. در یکی از اشعار توکرم آمده است که خدای کریشنا در جوانی این بازی را انجام داده است؛ در حالی که مهابهارتا حاوی روایتی از ارجون است که توانست به صورت مخفیانه به مناطق متخاصم وارد شود و دشمنان را نیز بدون آسیب به بیرون ببرد؛ همانند کاری که در گیم پلی بازی کبدی انجام می‌شود. همچنین گزارش هایی از سیدارتا گوتاما وجود دارد که بازی را به صورت تفریحی انجام می‌داده است (مقاله پرسش‌های مربوط به کبدی). 

علی رغم این ادعاهای متناقض ، کبدی مدرن ترکیبی از بازی‌هایی است که در اشکال مختلف و با نام‌های گوناگون در شبه قاره هند انجام می‌شود. هندوستان برای اولین بار به منظور کمک به محبوبیت کبدی به عنوان یک ورزش رقابتی، مسابقات کبدی سازمان‌یافته‌ای را در دهه ۱۹۲۰ برگزار کرد.

در سال ۱۹۳۸، این بازی‌ها را به برنامه بازی‌های المپیک هند  معرفی کرد و در در سال ۱۹۵۰ فدراسیون کل کبدی هند را تأسیس کرد و یک ساال بعد به عنوان ورزشی نمایشی در افتتاحیه بازی‌های آسیایی از آن رونمایی نمود. این تحولات به رسمی شدن این ورزش برای مسابقات بین‌المللی قانونی کمک فراوانی کرد؛ در حالی که تا پیش از آن بازی  صرفاً به طور سنتی در روستاها انجام می شد.

کبدی پس از اجرای مجدد در بازی‌های آسیایی ۱۹۸۲ در دهلی، از ابتدای سال ۱۹۹۰ به برنامه بازی های آسیایی اضافه شد.

(آطلاعات این بخش از تاریخچه مستقیماً از صفحه ویکی پدیای انگلیسی بازی کبدی ترجمه شده است).

تاریخچه بازی کبدی در ایران

تشکیلات این رشتهٔ ورزشی از سال ۱۳۷۵ با عنوان انجمن کبدی (فدراسیون ورزش‌های همگانی) شروع به فعالیت کرد و برای اولین‌ بار در سال ۱۳۸۱ در مسابقات کبدی قهرمانی آسیا مردان شرکت نمود و به مقام سوم این دوره از مسابقات رسید. ایران در سال ۱۳۸۲ موفق به کسب مقام اول آسیا در ردهٔ جوانان و بزرگسالان شد و در سال ۱۳۸۳ این ورزش با کسب عنوان نایب قهرمانی جهان، مدال‌های ارزشمندی را به ارمغان آورد. پس از آن بود که با توجه به ضرورت و صلاح‌دید مسئولان سازمان تربیت‌بدنی در تاریخ ۸/۴/۸۴ با تشکیل مجمع عمومی با عنوان فدراسیون کبدی جمهوری اسلامی ایران عملاً شروع به فعالیت کرد.

در سال ۱۳۸۹ تیم ملی ایران در بازی‌های المپیک آسیایی نیز مقام دوم آسیا را کسب کرد. در سال ۱۳۹۳ تیم‌های ملی مردان و زنان کبدی ایران در مسابقات آسیایی اینچئون کره‌ جنوبی به مدال نقره و مقام دوم رسیدند (هندوستان در هر دو رده قهرمان شد و مدال‌های طلا را کسب کرد). در مسابقات آسیایی جاکارتای اندونزی در روز جمعه اول شهریور ۱۳۹۷، تیم‌های ملی بزرگ‌سالانِ مردان و زنان ایران با تاریخ‌سازی برای نخستین‌بار به قهرمانی و کسب مدال طلا دست یافتند و مجموع طلاهای ایران را در بازی‌های آسیایی جاکارتا در روز ابتدایی شهریور به عدد دوازده رساندند و جایگاه چهارمی ایران را تثبیت کردند.

نوع ساده‌تر بازی کبدی که با نام زو شناخته می‌شود، همان ورزش کبدی است که از زمان‌های قدیم در ایران وجود داشته، اما بیش‌تر به‌ صورت بازی کودکان بود تا ورزش رسمی. روش بازی به این صورت است که افراد به دو گروه تقسیم می‌شوند و نفرات به ترتیب در هر دو گروه انتخاب شده و با ادای کلمهٔ زو به میان تیم حریف می‌روند و یکی از افراد گروه مقابل را می‌گیرد.

اما روش رسمی بازی زو یا کبدی، دستورالعمل جزئی و قوانین دقیق‌تری دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

• در همین زمینه بخوانید: بازی آذری یاالله بابروین زوووو

دستورالعمل

برای انجام ورزش کبدی ابتدا شرکت‎‎‎‎‎کنندگان به دو گروه تقسیم می‌شوند و هر یک، سردسته‌اى را براى خود تعیین می‌کند. سپس به قید قرعه، گروه مهاجم و گروه مدافع مشخص و زمین بازى نیز توسط خط به دو بخش تقسیم می‌شود.

با نظر سردسته گروه مهاجم، یکى از بازیکنان تیم، با گفتن کلمه زووو…. به صورت آرام و پیوسته به زمین مدافع می‌رود و سعى مى‌کند با لمس یک یا چند تن از افراد تیم مدافع ، به زمین خود بازگردد و افراد لمس‌شده از زمین بیرون می‌روند. در هنگام حمله اگر تیم مدافع، فرد مهاجم را بگیرد، مهاجم از زمین خارج مى‌شود.

در نوبت بعد بازیکن تیم مقابل به عنوان حمله کننده وارد زمین تیم حریف مى‌شود. به ازاى هر بازیکن لمس‎‎‌شده توسط حمله کننده به همان تعداد از یاران خارج شده تیم به زمین بازمى‌گردند. اگر مهاجم توسط مدافعان گرفته شود و مهاجم بتواند باز‌گردد و خود را به وسط زمین برساند و خط را لمس کند، نفراتى که مهاجم راگرفته‌اند از بازى خارج مى‌شوند. روستاییان این بازى را در زمین‌هاى خاکى، ماسه‌اى و چمن طبیعى و به شکل‎‌های دایره‌اى، مربع یا مستطیل انجام می‌دهند.

معرفی خطوط زمین بازی

1. مرز: خط مرز به خطوط چهار طرفه زمین بازی زو می‌گویند که با عنوان خطوط مانع نیز شناخته می‌شود. این چهار خط عبارت‌اند از: DA ،CD ،BC ،AB. تمامی این خط‌ها عرض حداکثر پنج سانتی‌متر دارند و از بخش محوطه زمین بازی زو تشکیل می‌شوند.
2. خط میانی: این خط با نام MID LINE نیز شناخته می‌شود. خط میانی زمین مسابقه زو را به دو نیم تقسیم می‌کند که این خط را میانی، پیروی و یا خط شروع حمله نیز می‌نامند.
3. لابی: در کناره‌های زمین بازی زو یک خط به شکل راهرو و یا همان لابی با عرض یک سانت قرار گرفته است که به آن لابی (LOOBY) می‌گویند.
4. خط حمله یا خط باک: خط باک (BAULK)  باید از یک عرض کامل در فاصله دقیق سه متری با زمین بانوان و سه متر ۷۵ سانتی‌متری از زمین آقایان باشد. تمامی این خطوط باید به واضح‌ترین شکل کشیده شده باشند. در نظر داشته باشید که عرض این خطوط نباید از پنج سانتی‌متر بیشتر شوند.
5. خط BONUS یا امتیازی: این خط باید از خط باک یک متر و از خط انتهای زمین بازی زو ۱.۵ متر فاصله داشته باشد.

نکات مهم در بازی زو

1. زو کشیدن: سعی کنید در بازی زو با صدای بلند زو بکشید. در مسابقه کبدی هم لازم است که با وضوح و صدای خوب این کلمه را تکرار کنید.
2. مهاجم تیم: توجه داشته باشید مهاجم یا همان فردی که به زمین تیم مقابل حمله می‌کند، باید پیش از عبور از خط مربوطه و ورود به زمین تیم حریف، زو بکشد و یا کلمه کبدی را تکرار کند.
3. قطع کردن زو: چنانچه شما نتوانید در مدت حضور خود در زمین تیم حریف به زو کشیدن ادامه دهید و به نوعی نفس کم بیاورید، موقعیت حمله خود را از دست می‌دهید. در واقع تا زمانی که در زمین تیم مقابل هستید باید به زو کشیدن یا کبدی گفتن ادامه دهید.
4. کسب امتیاز مهاجم: اگر مهاجم بتواند با رعایت کلیه اصول و قوانین بازی زو، با حریف مدافع تماس داشته باشد و به زمین خود برگردد، موفق به کسب امتیاز شده است.
5. مهار مهاجم: همچنین اگر مدافع بتواند بدون نقض قواعد مسابقه زو مهاجم تیم مقابل را مهار کند، وی را در زمین تیم خود نگه دارد و اجازه ندهد که مهاجم به زمین خودی برسد، در این بخش از بازی زو پیروز است و امتیاز کسب می‌کند.
6. نحوه درست رسیدن به زمین: اگر مهاجم بتواند بعد از عبور از خط شروع حمله یا همان خط میانی، با یکی از اعضای بدن خود با زمین تیم خودی تماس داشته باشد و قوانین را نیز رعایت کرده باشد، به شکل صحیح به زمین تیم خود رسیده است.
7. رد کردن خط امتیازی: در صورتی که مهاجم بتواند از خط امتیازی عبور کند، امتیاز خواهد گرفت.
8. تماس داشتن: اگر مهاجم بتواند با هر کدام از اعضای بدن خود با بدن، وسیله، مو و یا کفش حریف تماس برقرار کند و به زمین تیم خود برسد، امتیاز کسب کرده است.

قوانین بازی زو

1. هر تیم شامل ۱۲ بازیکن (۷ نفر بازیکن اصلی و ۵ نفر بازیکن ذخیره) می‌باشد. کبدی سالنی ۷ بازیکن (۵ بازیکن اصلی و ۲ ذخیره)
2. زمان کبدی و یا بازی زو دو نیمه ۲۰ دقیقه‌ای است.
3. اگر بازی با نتیجه مساوی خاتمه پیدا کند هر تیم می‌تواند ۵ مرتبه حمله مجدد داشته باشد و در صورت تساوی دوباره حمله تک به تک انجام شده و برنده مسابقه از این طریق مشخص خواهد شد.
4. زمان استراحت بین نیمه ۵ دقیقه است.
5. در حین حمله اگر تیم مدافع، فرد حمله کننده را بگیرد .فرد حمله کننده از زمین خارج مى شود.
6. در نوبت بعد بازیکن تیم مقابل به عنوان حمله کننده وارد زمین تیم حریف مى شود.
7. به ازاى هر بازیکن لمس‎‎‎‎ شده توسط حمله کننده به همان تعداد از یاران خارج شده تیم به زمین باز مى گردند.
8.  اگر مهاجم توسط مدافعین گرفته شود و مهاجم بتواند برگشته و خود را به وسط زمین برساند و خط را لمس کند همه نفراتى که مهاجم را گرفته اند از بازى خارج مى شوند.
9. حمله صحیح و موفق: چنانچه مهاجم برای یکبار در زمان حمله خود از خط باک عبور کند و به زمین تیم خود برگردد، حمله صحیحی در بازی زو داشته است.

تقویت مهارت‌ها در زو

1. تعامل گروهی و کار تیمی
2. تقویت ماهیچه‌های پا
3. چابکی و سرعت

سفارش بازی اسکربل

بازی‌های مشابه:

بازی زو به سبک ترکی (آذری) : زود باش بریم

بازی وسطی (داژبال)

بازیکوش

بازی زندگی را با کوشش ببر